روی

شرح تصویر:

نماد کیمیاگری روی با پس‌زمینه‌ای الهام‌گرفته از مصالح ساختن بام از جنس روی تصویر شده است.

شکل ظاهری:

روی فلزی نقره‌ای‌ـ سفید با سایه آبی‌رنگ است که در هوا کدر می‌شود.

کاربردها:

بیش‌ترین کاربرد روی در روی‌اندود (گالوانیزه) کردن دیگر فلزات، مانند آهن، برای جلوگیری از زنگ زدن است. فولاد روی‌اندود در بدنه ماشین‌ها، تیرهای برق خیابان، مانع‌های ایمنی و پل‌های معلق استفاده می‌شود.

مقادیر زیادی روی برای ریخته‌گری در قطعات ماشین، صنایع الکتریکی و سخت‌افزار به کار می‌رود. از فلز روی در آلیاژهایی مانند برنج، نیکل نقره و لحیم آلومینیم نیز استفاده می‌شود.

روی اکسید به‌طور وسیع در محصولات متعددی مانند رنگ‌ها، لاستیک، مواد آرایشی، داروها، پلاستیک‌ها، جوهر، صابون، باتری، منسوجات و تجهیزات الکتریکی کاربرد دارد. روی سولفید در ساختن رنگ‌های شب‌نما، لامپ‌های فلورسنت و نمایشگرهای پرتو ایکس استفاده می‌شود.

نقش زیست‌شناختی:

روی برای موجودات زنده ضروری است و جایگاه فعال بیش از ۲۰ آنزیم فلزدار را تشکیل می‌دهد. بدن یک انسان متوسط دارای حدود ۲/۵ گرم روی است و روزانه ۱۵ میلی‌گرم روی دریافت می‌کند. برخی غذاها مقدار روی متوسطی دارند، مثل شاه‌ماهی، گوشت گاو، گوشت بره، تخمه آفتابگردان و پنیر.

روی در مقدار اضافی می‌تواند سرطان‌زا باشد. اگر روی(II) اکسیدِ تازه‌تشکیل‌شده تنفس شود ممکن است اختلالی به نام «لرزش اکسیدی» یا «لرز روی» ایجاد کند.

فراوانی طبیعی:

روی در چندین سنگ معدن یافت می‌شود که اصلی‌ترین آن‌ها روی بلاند (روی سولفید) و کالامین (روی سیلیکات) است. معادن اصلی روی در چین، استرالیا و پرو واقع شده‌اند. در صنعت روی را با تغلیظ و تشویه سنگ معدن آن، و سپس احیا کردن از طریق حرارت دادن با کربن یا برقکافت به‌‌دست می‌آورند. تولید سالانه جهانی روی بیش از ۱۱ میلیون تن است.

رومیان روی را می‌شناختند اما به‌ندرت از آن استفاده می‌کردند. اولین بار در هند این عنصر به عنوان یک فلز به رسمیت شناخته شد و بقایای یک کارخانه ریخته‌گری روی در زوار در راجستان هند نشان‌دهنده پالایش روی در مقیاس وسیع در دوره زمانی ۱۱۰۰ تا ۱۵۰۰ میلادی است.

پالایش روی در چین تا دهه ۱۵۰۰ میلادی در مقیاس وسیع انجام می‌شد. در سال ۱۷۴۵ میلادی یک کشتی کمپانی هند شرقی که در ساحل سوئد غرق شد محموله‌ای از روی چین را حمل می‌کرد و بررسی شمش‌های بازیافت‌شده نشان داد که فلز آن تقریباً خالص بوده است.

در سال ۱۶۶۸ میلادی، یک متالورژیست اهل فلاندر به نام موراس دو رسپور استخراج روی فلزی از روی اکسید را گزارش داد، اما تا جایی که به اروپا مربوط می‌شد، روی را دانشمند آلمانی آندریاس مارگراف در سال ۱۷۴۶ میلادی کشف کرد و در واقع او بود که برای اولین بار آن را به عنوان یک فلز جدید بازشناخت.

 

شعاع اتمی ناپیوندی (Å): ۲/۰۱	شعاع کووالانسی (Å): ۱/۲۰
الکترون‌خواهی (kJ/mol): ندارد	الکترونِگاتیویته (مقیاس پاولینگ): ۱/۶۵

انرژی‌های یونش	اول	دوم	سوم	چهارم	پنجم	ششم	هفتم	هشتم
kJ/mol	۹۰۶/۴۰۲	۱۷۳۳/۳	۳۸۳۲/۶۸۷	۵۷۳۱/۲	۷۹۶۹/۷	۱۰۴۲۰	۱۲۹۲۹	۱۶۷۸۸

 

حالت‌های اُکسایش معمول: ۲

ایزوتوپ‌ها:

ایزوتوپ	جرم اتمی	فراوانی طبیعی (٪)	نیمه‌عمر	شیوه واپاشی
64Zn	۶۳/۹۲۹	۴۹/۱۷	۱۰۲۰×۷ < سال	+EC-β
66Zn	۶۵/۹۲۶	۲۷/۷۳	-	-
67Zn	۶۶/۹۲۷	۴/۰۴	-	-
68Zn	۶۷/۹۲۵	۱۸/۴۵	-	-
70Zn	۶۹/۹۲۵	۰/۶۱	۱۰۱۶×۲/۳ < سال	-β-β

داده‌ها:

W. M. Haynes, ed., CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, 95th Edition, Internet Version 2015, accessed December 2014

Tables of Physical & Chemical Constants, Kaye & Laby Online, 16th edition, 1995. Version 1.0 (2005), accessed December 2014

J. S. Coursey, D. J. Schwab, J. J. Tsai, and R. A. Dragoset, Atomic Weights and Isotopic Compositions (version 4.1), 2015, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, accessed November 2016

خواص و کاربردها:

John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011

Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education, It’s Elemental - The Periodic Table of Elements, accessed December 2014

تاریخچه:

Elements 1-112, 114, 116 and 117 © John Emsley 2012. Elements 113, 115, 117 and 118 © Royal Society of Chemistry 2017