پرازئودیمییم

شرح تصویر:

تصویر، یکی از نمادهای تولد ستاره‌شناسی مربوط به برج جوزا یا دوپیکر است. استفاده از این نماد به رنگ سبز نشان‌دهنده منشأ نام این عنصر است که از واژه‌های یونانی prasinos به‌معنی سبز و didymos به‌معنی دوقلو گرفته شده است.

شکل ظاهری:

پرازئودیمییم فلزی نرم و نقره‌ای رنگ است.

کاربردها:

پرازئودیمییم در آلیاژهای متنوعی به‌کار می‌رود. آلیاژهای محکمی که این عنصر با منیزیم می‌سازد در ساخت موتور هواپیما به‌کار می‌رود. میش‌متال آلیاژی است که در حدود ۵ درصد پرازئودیمییم دارد و از آن برای ساختن سنگ فندک استفاده می‌شود. این عنصر در آلیاژهای مورد استفاده برای آهنرباهای دائمی نیز کاربرد دارد.

از پرازئودیمییم، همراه با دیگر عنصرهای لانتانید در الکترودهای قوس کربنی برای لامپ‌های استودیویی و نورافکن‌ها استفاده می‌شود.

نمک‌های پرازئودیمییم برای رنگ دادن به شیشه، ظروف لعابی و میناکاری به‌کار می‌روند و زرد پررنگ و کاملاً تمیزی را ایجاد می‌کنند. پرازئودیمییم اکسید جزئی از شیشۀ دیدیمیم است (همراه با نئودیمیم). این شیشه در عینک‌های جوشکاری و شیشه‌گری به‌کار می‌رود، زیرا نور زرد و تابش فروسرخ (گرما) را فیلتر می‌کند.

نقش زیست‌شناختی:

پرازئودیمییم نقش زیست‌شناختی مشخصی ندارد و کمی سمّی است.

فراوانی طبیعی:

پرازئودیمییم همراه با لانتانیدهای دیگر در کانی‌های متنوعی وجود دارد. دو منبع اصلی آن مونازیت و باستنازیت است و با استفاده از تبادل یون و استخراج با حلال، از این کانی‌ها جدا می‌شود.

فلزِ پرازئودیمییم از احیای نمک کلریدِ بدون آب پرازئودیمییم با کلسیم تهیه می‌شود.

کارل موساندر در سال ۱۸۴۱ میلادی کشف دیدیمیم را اعلام کرد. او دیدیمیم را همراه با لانتان از نمونه سریم جدا کرده بود. به‌مدت بیش از ۴۰ سال دیدیمیم به‌عنوان یک عنصر پذیرفته شده بود، اما در واقع مخلوطی از عنصرهای لانتانیدی بود. اما برخی شیمی‌دان‌ها کنجکاو شدند بدانند آیا ممکن است دیدیمیم هم بیش از یک عنصر داشته باشد؛ و نتیجه این تردیدها وقتی مشخص شد که بوهوسلاو براونر در سال ۱۸۸۲ میلادی در پراگ (جمهوری چک) نشان داد که طیف اتمی دیدیمیم نشان‌دهندۀ یک فلز خالص نیست. شیمی‌دان اتریشی، کارل اوئر فون ولسباخ به بررسی این موضوع پرداخت و در ژوئن ۱۸۸۵ میلادی موفق شد دو جزء سازندۀ دیدیمیم، یعنی نئودیمیم و پرازئودیمییم را (به‌صورت اکسید) جدا کند.

در سال ۱۹۳۱ میلادی نمونه خالصِ فلزِ پرازئودیمییم تولید شد.

 

شعاع اتمی ناپیوندی (Å): ۲/۴۰	شعاع کووالانسی (Å): ۱/۹۰
الکترون‌خواهی (kJ/mol): ۹۲/۸۱۹	الکترونِگاتیویته (مقیاس پاولینگ): ۱/۱۳

انرژی‌های یونش	اول	دوم	سوم	چهارم	پنجم	ششم	هفتم	هشتم
kJ/mol	۵۲۸/۰۶۴	۱۰۱۷/۹۲	۲۰۸۶/۳۹۹	۳۷۶۱	۵۵۵۰/۸	-	-	-

 

حالت‌های اُکسایش معمول: ۴ ، ۳

ایزوتوپ‌ها:

ایزوتوپ	جرم اتمی	فراوانی طبیعی (٪)	نیمه‌عمر	شیوه واپاشی
141Pr	۱۴۰/۹۰۸	۱۰۰	-	-

داده‌ها:

W. M. Haynes, ed., CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, 95th Edition, Internet Version 2015, accessed December 2014

Tables of Physical & Chemical Constants, Kaye & Laby Online, 16th edition, 1995. Version 1.0 (2005), accessed December 2014

J. S. Coursey, D. J. Schwab, J. J. Tsai, and R. A. Dragoset, Atomic Weights and Isotopic Compositions (version 4.1), 2015, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, accessed November 2016

خواص و کاربردها:

John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011

Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education, It’s Elemental - The Periodic Table of Elements, accessed December 2014

تاریخچه:

Elements 1-112, 114, 116 and 117 © John Emsley 2012. Elements 113, 115, 117 and 118 © Royal Society of Chemistry 2017