رادون

شرح تصویر:

تصویر علامت معروف هشدار پرتوزایی را نشان می‌دهد. تصویر زمینه نشان‌دهندۀ آن است که رادون می‌تواند در داخل خانه‌ها تشکیل و تا مقادیر قابل تشخیص زیاد شود.

شکل ظاهری:

رادون گازی بی‌رنگ و بی‌بو است که فعالیت شیمیایی ندارد، اما پرتوزاست.

کاربردها:

رادون طی فرایند واپاشی به عنصر پرتوزای پولونیم و ذرات آلفا تبدیل می‌شود. نشر این پرتوها رادون را برای درمان سرطان مناسب می‌کند. در گذشته در برخی از بیمارستان‌ها برای درمان تومورها، گاز رادون را در لوله‌های بسیار ریز محبوس می‌کردند و این لوله‌ها را درون تومور قرار می‌دادند تا در همان بافت آسیب‌دیده بیماری را درمان کند. امروزه معمولاً از روش‌های ایمن‌تری استفاده می‌شود.

در ساختمان‌ها ممکن است رادون با خروج از کف زمین یا از سنگ‌های گرانیتی در فضای داخلی جمع شود و به غلظت بالایی برسد. به همین منظور کیت‌هایی طراحی شده است تا بتوان این موضوع را بررسی و میزان رادون را اندازه‌گیری کرد.

نقش زیست‌شناختی:

رادون نقش زیست‌شناختی مشخصی ندارد، اما اعتقاد بر این است که در تکامل نقش مهمی داشته است، زیرا بخش زیادی از تابش زمینۀ کرۀ زمین که منجر به جهش‌های ژنتیکی می‌شود، ناشی از عنصر رادون است.

فراوانی طبیعی:

رادون به‌طور طبیعی و در اثر واپاشی ایزوتوپ رادیم‌ـ۲۲۶ موجود در سنگ‌ها تولید می‌شود. این عنصر اولین بار به‌عنوان یک فراوردۀ گازی و پرتوزا در فرایند واپاشی رادیم شناسایی شد. رادیم در جوّ زمین نیز به مقداری قابل تشخیص وجود دارد.

در سال ۱۸۹۹ میلادی، ارنست رادرفورد و روبرت بی. آونز گاز پرتوزایی را آشکار کردند که از توریم آزاد می‌شد. همان سال، پیِر و ماری کوری نیز یک گاز پرتوزا را آشکار کردند که از رادیم تولید می‌شد. در سال ۱۹۰۰ میلادی، فردریش ارنست دورن در شهر Halle آلمان، متوجه شد که در آمپول‌های رادیم یک گاز جمع می‌شود؛ این گاز رادون بود. گازی که از رادیم خارج می‌شد، ایزوتوپ رادون‌ـ۲۲۲ بود که با نیمه‌عمر ۳/۸ روز، عمر بیشتری داشت و ماری و پیر کوری نیز همین ایزوتوپ را مشاهده کرده بودند. آنچه رادرفورد مشاهده کرده بود رادون‌ـ۲۲۰ با نیمه‌عمر ۵۶ ثانیه بود.

در سال ۱۹۰۰ میلادی، رادرفورد به بررسی این گاز مشغول شد و نشان داد که می‌توان آن را به مایع تبدیل کرد. در سال ۱۹۰۸ میلادی، ویلیام رمزی و روبرت وایتلاوـ‌گرِی در کالج دانشگاهی لندن مقدار کافی رادون برای تعیین خواص آن را جمع‌آوری و این عنصر را به‌عنوان سنگین‌ترین گازِ شناخته‌شده گزارش کردند.

 

شعاع اتمی ناپیوندی (Å): ۲/۲۰	شعاع کووالانسی (Å): ۱/۴۶
الکترون‌خواهی (kJ/mol): ندارد	الکترونِگاتیویته (مقیاس پاولینگ): نامعلوم

انرژی‌های یونش	اول	دوم	سوم	چهارم	پنجم	ششم	هفتم	هشتم
kJ/mol	۱۰۳۷/۰۷۳	-	-	-	-	-	-	-

 

حالت‌های اُکسایش معمول: ۲

ایزوتوپ‌ها:

ایزوتوپ	جرم اتمی	فراوانی طبیعی (٪)	نیمه‌عمر	شیوه واپاشی
211Rn	۲۱۰/۹۹۱	-	۱۴/۶ ساعت	β+,EC
211Rn	۲۱۰/۹۹۱	-	-	α
220Rn	۲۲۰/۰۱۱	-	۵۵/۶ ثانیه	α
222Rn	۲۲۲/۰۱۸	-	۳/۸۲۳ روز	α

داده‌ها:

W. M. Haynes, ed., CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, 95th Edition, Internet Version 2015, accessed December 2014

Tables of Physical & Chemical Constants, Kaye & Laby Online, 16th edition, 1995. Version 1.0 (2005), accessed December 2014

J. S. Coursey, D. J. Schwab, J. J. Tsai, and R. A. Dragoset, Atomic Weights and Isotopic Compositions (version 4.1), 2015, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, accessed November 2016

خواص و کاربردها:

John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011

Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education, It’s Elemental - The Periodic Table of Elements, accessed December 2014

تاریخچه:

Elements 1-112, 114, 116 and 117 © John Emsley 2012. Elements 113, 115, 117 and 118 © Royal Society of Chemistry 2017