شرح تصویر:
تصویر از کنده‌کاری‌های باستانی غارهای سوئد الهام گرفته شده است.
شکل ظاهری:
ایتربیم فلزی نرم و نقره‌ای رنگ است که در هوا به‌کندی اکسید می‌شود و یک لایه سطحی محافظ تشکیل می‌دهد.
کاربردها:
برای ایتربیم کاربردهای متنوعی در حال پیدا شدن است، مثلاً در تجهیزات حافظه و لیزرهای قابل تنظیم. از ایتربیم می‌توان به‌عنوان یک کاتالیزگر صنعتی نیز استفاده کرد و امروزه کاربرد این عنصر به‌جای کاتالیزگرهای دیگر که سمّی و آلاینده‌اند، روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
نقش زیست‌شناختی:
ایتربیم نقش زیست‌شناختی مشخصی ندارد و کمی سمّی است.
فراوانی طبیعی:
ایتربیم مانند بسیاری از عنصرهای لانتانیدی عمدتاً در کانی مونازیت پیدا می‌شود و با روش‌های تبادل یون و استخراج با حلال قابل جداسازی است.
ژان چارلز گالیسارد دو ماریناک در سال ۱۸۷۸ میلادی در دانشگاه ژنو، ایتربیم را به‌دست آورد. داستان از زمانی آغاز شد که ایتریم در سال ۱۷۹۴ میلادی کشف شد و به دیگر عنصرهای لانتانیدی (یا خاک‌های کمیاب) آلوده بود. در سال ۱۸۴۳ میلادی اربیم و تربیم از آن استخراج شد و پس از آن در سال ۱۸۷۸ میلادی دو ماریناک، ایتریم را از اربیم جدا کرد. او اربیم نیترات را آنقدر حرارت داد تا تجزیه شود و سپس باقیمانده را با آب استخراج کرد و دو اکسید به‌دست آورد: یک اکسیدِ قرمز رنگ که اربیم اکسید بود و یک اکسیدِ سفید‌رنگ که می‌دانست باید عنصر جدیدی باشد و نامش را ایتربیم گذاشت. بعدها در سال ۱۹۰۷ میلادی نشان داده شد که حتی ایتربیم نیز شامل خاک کمیاب دیگری به‌نام لوتسیم است.
در سال ۱۹۳۷ میلادی مقدار کمی فلز ایتربیم از حرارت دادن ایتربیم کلرید با پتاسیم تولید شد، اما ناخالص بود. سرانجام در سال ۱۹۵۳ میلادی نمونه خالصی از این عنصر به‌دست آمد.
|
| ||||
|
|
| انرژی‌های یونش | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | هفتم | هشتم |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kJ/mol | ۶۰۳/۴۳۵ | ۱۱۷۴/۸۰۵ | ۲۴۱۶/۹۶ | ۴۲۰۲/۹ | - | - | - | - |
حالت‌های اُکسایش معمول: ۳ ،۲
ایزوتوپ‌ها:
| ایزوتوپ | جرم اتمی | فراوانی طبیعی (٪) | نیمه‌عمر | شیوه واپاشی |
|---|---|---|---|---|
| 168Yb | ۱۶۷/۹۳۴ | ۰/۱۲ | - | - |
| 170Yb | ۱۶۹/۹۳۵ | ۲/۹۸ | - | - |
| 171Yb | ۱۷۰/۹۳۶ | ۱۴/۰۹ | - | - |
| 172Yb | ۱۷۱/۹۳۶ | ۲۱/۶۸ | - | - |
| 173Yb | ۱۷۲/۹۳۸ | ۱۶/۱۰ | - | - |
| 174Yb | ۱۷۳/۹۳۹ | ۳۲/۰۳ | - | - |
| 176Yb | ۱۷۵/۹۴۳ | ۱۳/۰۰ | ۱۰۲۶ سال | -β-β |
داده‌ها:
W. M. Haynes, ed., CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, 95th Edition, Internet Version 2015, accessed December 2014
Tables of Physical & Chemical Constants, Kaye & Laby Online, 16th edition, 1995. Version 1.0 (2005), accessed December 2014
J. S. Coursey, D. J. Schwab, J. J. Tsai, and R. A. Dragoset, Atomic Weights and Isotopic Compositions (version 4.1), 2015, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, accessed November 2016
خواص و کاربردها:
John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011
Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education, It’s Elemental - The Periodic Table of Elements, accessed December 2014
تاریخچه:
Elements 1-112, 114, 116 and 117 © John Emsley 2012. Elements 113, 115, 117 and 118 © Royal Society of Chemistry 2017
همه عنصرها