شرح تصویر:
تصویر، مونوگرام ژاپنی مربوط به ichi (شماره یک) را نشان می‌دهد، زیرا نام این عنصر از کلمۀ یونانی protos، به‌معنیِ «نخستین» گرفته شده است.
شکل ظاهری:
پروتاکتینیم فلزی نقره‌ای رنگ و پرتوزاست.
کاربردها:
پروتاکتینیم به‌ندرت کاربردی خارج از پژوهش‌های علمی دارد.
نقش زیست‌شناختی:
پروتاکتینیم نقش زیست‌شناختی مشخصی ندارد و به‌علت پرتوزا بودن، سمّی است.
فراوانی طبیعی:
مقادیر کمی از پروتاکتینیم به‌طور طبیعی در سنگ معدن‌های اورانیم وجود دارد. میله‌های سوخت مصرف‌شدۀ رآکتورهای هسته‌ای نیز پروتاکتینیم دارند و برای استخراج این عنصر به‌کار می‌روند.
بنا به گفتۀ مندلیف، باید یک عنصر بین توریم و اورانیم وجود داشته باشد؛ اما این عنصر مدت‌ها کشف نشد. در سال ۱۹۰۰ میلادی ویلیام کروکس یک مادۀ شدیداً پرتوزا را از اورانیم جدا کرد، اما آن را شناسایی نکرد. در سال ۱۹۱۳ میلادی، کازیمیر فاجانز و اوتو گورینگ نشان دادند که این عنصرِ جدید با نشر بتا واپاشی می‌کند و عمر کوتاهی دارد. امروزه می‌دانیم که این عنصر عضوی از زنجیرۀ عنصرهایی است که طی واپاشی اورانیم تولید می‌شوند. ایزوتوپ مشاهده‌شده، پروتاکتینیم‌ـ۲۳۴ بود که نیمه‌عمر آن ۶ ساعت و ۴۲ دقیقه است.
لیزه مایتنر در سال ۱۹۱۸ میلادی در مؤسسۀ کایزرـ ویلهلم برلین، ایزوتوپ دیگری از پروتاکتینیم با طول عمر بیشتر را از سنگ معدن pitchblende (اورانیم اکسید، U3O8) جدا کرد. این ایزوتوپ پروتاکتینیم‌ـ۲۳۱ بود که منشأ آن نیز اورانیم است و نیمه‌عمری برابر با ۳۲۵۰۰ سال دارد.
آریستید فون گروس در سال ۱۹۳۴ میلادی، پروتاکتینیم یدید (PaF5) را روی یک رشته سیم داغ تجزیه کرد تا به پروتاکتینیم اکسید تبدیل شود و سپس این اکسید را به فلز پروتاکتینیم احیا کرد.
|
| ||||
|
|
| انرژی‌های یونش | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | هفتم | هشتم |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kJ/mol | ۵۶۸/۳ | - | - | - | - | - | - | - |
حالت‌های اُکسایش معمول: ۵ ، ۴
ایزوتوپ‌ها:
| ایزوتوپ | جرم اتمی | فراوانی طبیعی (٪) | نیمه‌عمر | شیوه واپاشی |
|---|---|---|---|---|
| 231Pa | ۲۳۱/۰۳۶ | ۱۰۰ | ۱۰۴×۳/۲۵ سال | α |
| 231Pa | ۲۳۱/۰۳۶ | ۱۰۰ | ۱۰۱۷×۲ < سال | sf |
داده‌ها:
W. M. Haynes, ed., CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, 95th Edition, Internet Version 2015, accessed December 2014
Tables of Physical & Chemical Constants, Kaye & Laby Online, 16th edition, 1995. Version 1.0 (2005), accessed December 2014
J. S. Coursey, D. J. Schwab, J. J. Tsai, and R. A. Dragoset, Atomic Weights and Isotopic Compositions (version 4.1), 2015, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, accessed November 2016
خواص و کاربردها:
John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011
Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education, It’s Elemental - The Periodic Table of Elements, accessed December 2014
تاریخچه:
Elements 1-112, 114, 116 and 117 © John Emsley 2012. Elements 113, 115, 117 and 118 © Royal Society of Chemistry 2017
همه عنصرها