شرح تصویر:
علامت «جرقۀ برق» نشان‌دهندۀ کاربرد گاز زنون در تکنولوژی فلاش دوربین‌های عکاسی است. فلاش دوربین معمولاً به‌شکل لوله‌ای پرشده از گاز زنون است که الکترودها در دو انتها و یک صفحه فلزی در وسط آن قرار دارد.
شکل ظاهری:
زنون گازی بی‌رنگ و بی‌بو و بسیار غیرفعال است.
کاربردها:
از زنون در برخی از منابع نور خاص استفاده می‌شود. وقتی که اتم‌های زنون در اثر تخلیه الکتریکی برانگیخته می‌شوند، تابش آبی زیبایی ایجاد می‌کنند. لامپ‌های زنون در لامپ‌های فلاش پرسرعتی به‌کار می‌رود که عکاس‌ها از آن استفاده می‌کنند و در لامپ‌های سقفی و لامپ‌های باکتری‌کُش مورد استفاده در آماده‌سازی و پردازش مواد غذایی نیز کاربرد دارد. از لامپ‌های زنون در لیزرهای یاقوت نیز استفاده می‌کنند.
سیستم‌های نیروی محرکه یون زنون در چندین ماهواره به‌کار رفته‌اند تا آن‌ها را در مدار نگه دارند. برخی سفینه‌های فضایی نیز از این سیستم استفاده می‌کنند.
زنون دی‌فلوئورید برای ساخت ریزپردازنده‌های سیلیسیمی به‌کار می‌رود. همچنین از آن در تولید ۵ـ فلوئورواوراسیل استفاده می‌شود که داروی انواع خاصی از سرطان است.
نقش زیست‌شناختی:
زنون نقش زیست‌شناختی مشخصی ندارد. خودِ زنون سمّی نیست ولی ترکیبات آن بسیار سمّی‌اند، زیرا عامل‌های اکسیدکنندۀ بسیار قوی هستند.
فراوانی طبیعی:
زنون با غلظت حجمی ۰/۰۸۶ جزء در میلیون در جوّ موجود است و در گازهایی که از برخی چشمه‌های آب معدنی خارج می‌شود نیز وجود دارد. در صنعت، زنون را از هوای مایع استخراج می‌کنند.
ویلیام رمزی و موریس تراورس در جولای سال ۱۸۹۸ میلادی در کالج دانشگاهی لندن زنون را کشف کردند. قبل از آن، نئون، آرگون و کریپتون را از هوای مایع استخراج کرده بودند و می‌خواستند بدانند گازهای دیگری هم در هوا هست یا نه. صنعت‌گر ثروتمندی به‌نام لودویگ موند به آن‌ها یک دستگاه هوای مایع جدید داد و با استفاده از آن توانستند مقدار بیش‌تری از گاز کمیاب کریپتون را استخراج کنند. با تقطیر چندبارۀ این گاز، در نهایت به گاز سنگین‌تری دست یافتند و وقتی آن را در یک لامپ خلأ آزمایش کردند تابش آبی زیبایی ایجاد کرد. آن‌ها فهمیدند که این عنصر، عضو دیگری از گروه عنصرهای گازی بی‌اثر است که با کم بودن واکنش‌پذیری شیمیایی شناخته می‌شدند و نام این گاز جدید را زنون گذاشتند. البته نیل بارتلت بعداً در سال ۱۹۶۲ میلادی با ساختن یک مشتق فلوئورید از زنون نشان داد که این گاز کاملاً بی‌اثر نیست. تاکنون بیش از ۱۰۰ ترکیب زنون ساخته شده است.
|
| ||||
|
|
| انرژی‌های یونش | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | هفتم | هشتم |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kJ/mol | ۱۱۷۰/۳۵۲ | ۲۰۲۳/۷۸ | ۳۰۹۹/۳۹۹ | - | - | - | - | - |
حالت‌های اُکسایش معمول: ۶ ، ۴ ، ۲
ایزوتوپ‌ها:
| ایزوتوپ | جرم اتمی | فراوانی طبیعی (٪) | نیمه‌عمر | شیوه واپاشی |
|---|---|---|---|---|
| 124Xe | ۱۲۳/۹۰۶ | ۰/۰۹۵۲ | ۱۰۱۷ < سال | -β-β |
| 126Xe | ۱۲۵/۹۰۴ | ۰/۰۸۹ | - | - |
| 128Xe | ۱۲۷/۹۰۴ | ۱/۹۱۰۲ | - | - |
| 129Xe | ۱۲۸/۹۰۵ | ۲۶/۴۰۰۶ | - | - |
| 130Xe | ۱۲۹/۹۰۴ | ۴/۰۷۱ | - | - |
| 131Xe | ۱۳۰/۹۰۵ | ۲۱/۲۳۲۴ | - | - |
| 132Xe | ۱۳۱/۹۰۴ | ۲۶/۹۰۸۶ | - | - |
| 134Xe | ۱۳۳/۹۰۵ | ۱۰/۴۳۵۷ | ۱۰۱۶×۱/۱ < سال | -β-β |
| 136Xe | ۱۳۵/۹۰۷ | ۸/۸۵۷۳ | ۱۰۲۱×۸/۵ < سال | -β-β |
داده‌ها:
W. M. Haynes, ed., CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, 95th Edition, Internet Version 2015, accessed December 2014
Tables of Physical & Chemical Constants, Kaye & Laby Online, 16th edition, 1995. Version 1.0 (2005), accessed December 2014
J. S. Coursey, D. J. Schwab, J. J. Tsai, and R. A. Dragoset, Atomic Weights and Isotopic Compositions (version 4.1), 2015, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, accessed November 2016
خواص و کاربردها:
John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011
Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education, It’s Elemental - The Periodic Table of Elements, accessed December 2014
تاریخچه:
Elements 1-112, 114, 116 and 117 © John Emsley 2012. Elements 113, 115, 117 and 118 © Royal Society of Chemistry 2017
همه عنصرها