شرح تصویر:
کانی سامارسکیت که ساماریم اولین بار از آن جدا شد به نام کلنل سامارسکی نام‌گذاری شده که یک صاحب‌منصب معدن بود. چکش، داس و ستاره که نمادهای پرچم شوروی سابق‌اند در پس‌زمینه‌ای نشان داده شده که مربوط به کاربرد این عنصر در لیزرهاست.
شکل ظاهری:
ساماریم یک فلز نقره‌ای‌ـ سفید است.
کاربردها:
آهنرباهای ساماریم‌ـ کبالت بسیار قدرتمندتر از آهنرباهای آهن هستند. این آهنرباها در دماهای بالا هم خاصیت مغناطیسی خود را حفظ می‌کنند و به همین دلیل در دستگاه‌هایی که با امواج ريزموج کار می‌کنند به‌کار می‌روند. چنین آهنرباهایی امکان مینیاتوری کردن ابزارهای الکترونیکی مانند هدفون‌ها را فراهم و توسعه استودیوهای شخصی را ممکن کردند. البته در حال حاضر، استفاده از آهنرباهای نئودیمیم رایج‌تر است.
در لیزرهای نوری از ساماریمِ دوپ‌شده در بلورهای کلسیم کلرید استفاده می‌شود. همچنین در شیشه‌های جذب‌کنندۀ نور فروسرخ و به‌عنوان جذب‌کنندۀ نوترون در رآکتورهای هسته‌ای نیز به‌کار می‌رود. ساماریم اکسید کاربردهای ویژه‌ای در شیشه و سرامیک پیدا کرده است. ساماریم مانند دیگر لانتانیدها در لامپ‌های کربنی در استودیوها و نورافکن‌ها استفاده می‌شود.
نقش زیست‌شناختی:
ساماریم نقش زیست‌شناختی مشخصی ندارد و کمی سمّی است.
فراوانی طبیعی:
ساماریم همراه با دیگر فلزات لانتانیدی در چندین کانی پیدا می‌شود که سنگ معدن‌های اصلی آن مونازیت و باستنازیت است. ساماریم با استفاده از روش‌های تبادل یون و استخراج با حلال از دیگر اجزای کانی جدا می‌شود.
اخیراً ساماریم را با استفاده از رسوب دادن الکتروشیمیایی از لانتانیدهای دیگر جدا کرده‌اند. به این منظور از الکترولیتِ لیتیم سیترات و الکترود جیوه استفاده شده است. روش دیگر برای تولید ساماریم، احیا کردن اکسید آن با استفاده از باریم است.
ساماریم یکی از خاک‌های کمیاب (یا همان لانتانیدها) است که شیمی‌دان‌های دهۀ ۱۸۰۰ میلادی را گیج و سردرگم کرده بودند. تاریخچۀ این عنصر از کشف سریم در سال ۱۸۰۳ میلادی آغاز شد. تصور می‌شد که این عنصر در دل خود فلزات دیگری را پنهان کرده و در سال ۱۸۳۹ میلادی کارلو موساندر ادعا کرد که لانتال و دیدیمیم را از آن به‌دست آورده است. در سال ۱۸۷۹میلادی، پل لوکا بابودران دیدیمیم را از کانی سامارسکیت استخراج کرد؛ سپس محلولی از دیدیمیم نیترات ساخت و به آن آمونیم هیدروکسید اضافه کرد. او مشاهده کرد رسوب تشکیل‌شده طی دو مرحله پایین می‌آید و تمرکزش را بر رسوب اول گذاشت و با اندازه‌گیری طیف آن متوجه شد که عنصر جدید ساماریم است. نمونه ساماریم خودش منجر به کشف خاک‌های کمیاب دیگری شد: گادولینیم در سال ۱۸۸۶ و اروپیم در سال ۱۹۰۱ میلادی.
|
| ||||
|
|
| انرژی‌های یونش | اول | دوم | سوم | چهارم | پنجم | ششم | هفتم | هشتم |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kJ/mol | ۵۴۴/۵۳۴ | ۱۰۶۸/۰۹ | ۲۲۵۷/۸ | ۳۹۹۴/۵ | - | - | - | - |
حالت‌های اُکسایش معمول: ۳ ، ۲
ایزوتوپ‌ها:
| ایزوتوپ | جرم اتمی | فراوانی طبیعی (٪) | نیمه‌عمر | شیوه واپاشی |
|---|---|---|---|---|
| 144Sm | ۱۴۳/۹۱۲ | ۳/۰۷ | - | - |
| 147Sm | ۱۴۶/۹۱۵ | ۱۴/۹۹ | ۱۰۱۱×۱/۰۶ سال | a |
| 148Sm | ۱۴۷/۹۱۵ | ۱۱/۲۴ | ۱۰۱۵×۷ سال | a |
| 149Sm | ۱۴۸/۹۱۷ | ۱۳/۸۲ | ۱۰۱۶ سال | a |
| 150Sm | ۱۴۹/۹۱۷ | ۷/۳۸ | - | - |
| 152Sm | ۱۵۱/۹۲۰ | ۲۶/۷۵ | - | - |
| 154Sm | ۱۵۳/۹۲۲ | ۲۲/۷۵ | - | - |
داده‌ها:
W. M. Haynes, ed., CRC Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, 95th Edition, Internet Version 2015, accessed December 2014
Tables of Physical & Chemical Constants, Kaye & Laby Online, 16th edition, 1995. Version 1.0 (2005), accessed December 2014
J. S. Coursey, D. J. Schwab, J. J. Tsai, and R. A. Dragoset, Atomic Weights and Isotopic Compositions (version 4.1), 2015, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg, MD, accessed November 2016
خواص و کاربردها:
John Emsley, Nature’s Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, New York, 2nd Edition, 2011
Thomas Jefferson National Accelerator Facility - Office of Science Education, It’s Elemental - The Periodic Table of Elements, accessed December 2014
تاریخچه:
Elements 1-112, 114, 116 and 117 © John Emsley 2012. Elements 113, 115, 117 and 118 © Royal Society of Chemistry 2017
همه عنصرها