رقص نمک‌ها

صدا در واقع نوسان هواست که از گوینده به شنونده منتقل می‌شود. وقتی کسی صحبت می‌کند با لرزش تارهای صوتی او هوای اطراف به لرزش در می‌آید و این لرزش در هوا منتشر می‌شود و به گوش ما می‌رسد. پرده‌ی گوش با لرزش‌های صوت می‌لرزد و به این ترتیب صوت را به سیستم شنوایی و عصب شنوایی منتقل می‌کند و می‌گوییم صدایی را شنیدم. بلندگوهای ضبط‌صوت‌ها یا رادیوها هم همینطور کار می‌کنند. درون آنها صفحه‌ای می‌لرزد و با این لرزش، هوای اطراف به لرزش درآمده و لرزش‌ها منتشر می‌شوند و صوت تولید می‌شود.

این لرزش هوا یا انتشار صوت را نمی‌توانیم با چشم و به‌طور مستقیم ببینیم. در این آزمایش با کمک برگه‌ی نازک و سبک سلفون امکان مشاهده‌ی لرزش‌ها را فراهم کردیم. هوایی که در مقابل بلندگوست با صدا به نوسان درمی‌آید. هوا به سلفون برخورد می‌کند و آن را می‌لرزاند. لرزش سلفون به دانه‌های نمک منتقل می‌شود و آن‌ها را به حرکت در می‌آورد. اگر شدت صوتی که پخش می‌کنیم زیاد باشد شدت لرزش ورقه‌ی سلفون هم بیشتر می‌شود و نمک‌ها را بیشتر به بالا پرتاب می‌کند. در یک قطعه‌ی موسیقی شدت صوت تغییر می‌کند و این تغییرات را در تغییر حرکت دانه‌های نمک می‌شود دید.

تشکیل طرح روی سلفون با صوت با بسامد ۱۵۰ هرتز

–

میزان لرزش ورقه تنها به نوع صوت بستگی ندارد و به جنس و شکل ورقه هم وابسته است. هر ورقه‌ی سلفونی با بعضی صوت‌هایی که بسامد‌ مشخصی دارند، راحتتر به نوسان درمی‌آید. در هر کدام از این بسامد‌ها سطح ورقه‌ی سلفونی به شکل‌‌های مختلفی نوسان می‌کند، جاهایی از ورقه بیشتر می‌لرزند و جاهایی از‌ آن اصلاً حرکت نمی‌کنند. در این آزمایشِ رقص نمک‌ها، وقتی به جای موسیقی صدایی با بسامد مشخص را پخش می‌کنید جاهایی از ورقه‌ی سلفون تقریباً نمی‌لرزد. نمک‌ها روی منطقه‌هایی که نمی‌لرزند تکان نمی‌خورند ولی منطقه‌هایی که می‌لرزند نمک‌ها را به اطراف پخش می‌کنند. کم‌کم نمک‌ها در جاهایی که نمی‌لرزند متراکم می‌شوند و طرحی را روی صفحه می‌سازند. اگر صوتی با بسامد دیگر را پخش کنید این طرح فرق می‌کند و در واقع شکل این طرح به شکل و جنس صفحه و بسامد صوت وابسته است.