سُر نخورید!

برف‌بازی در سرمای شدید

یکی از تجربه‌های آشنای روزهای برفی برف‌بازی است و پرت کردن گولّه‌‌های برفی به سمت هم. برای این کار مشتی از برف را در دست خود جمع می‌کنیم و گولّه برفی درست می‌کنیم. فشار و گرمای دستان ما کمی از برف را آب می‌کند ولی این آب در دمای پایین هوا بلافاصله یخ می‌زند و باعث چسبیدن دانه‌های برف به بگدیگر می‌شود. این اتفاقی‌ است که هرگز با دانه‌های شن نمی‌توانید تجربه کنید و آنها را به هم بچسبانید. البته اگر در مناطق سرد کشور مثل شهرکرد یا فیروزکوه زندگی می‌کنید و زمستان‌هایی پربرف با دمای هوای چندین درجه زیر صفر را تجربه‌ می‌کنید شاید در روزهای خیلی سرد و برفی نتوانید گولّه برفی هم درست کنید. گویی دانه‌های برف مثل پودری شنی هستند و به هم نمی‌چسبند. در واقع این که یخ در چه دمایی آب بشود به فشار وارد شده به آن بستگی دارد. اگر دمای هوا خیلی پایین باشد با فشار دست شما هم برف آب نمی‌شود و در نتیجه دانه‌های آن به هم نمی‌چسبند.

شکستن لوله‌ها

چطور این اتفاق‌ها می‌افتند؟ وقتی آب یخ می‌زند مولکول‌های آب ساختار بلوری می‌گیرند. نوع ساختار بلوری آب بر خلاف دیگر موادی که ساختار بلوری دارند طوری است که باعث می‌شود حجم آب هنگام یخ زدن افزایش پیدا کند. این افزایش حجم آب هنگام یخ زدن را بارها دیده‌ایم مثلاً در برآمدگی یخ‌های قالب‌های یخ یا ترک‌ خوردن لوله‌های فلزی آب در زمستان. آب درون لوله‌های آب یخ می‌زند و به دلیل افزایش حجم به دیواره‌ی لوله فشار وارد می‌کند و لوله ترک می‌خورد. در زمستان در روزهایی که زمین یخ می زند آسفالت‌های خیابان‌ها هم آسیب می‌بینند. آب وارد ترک‌های آسفالت می‌‌شود و وقتی یخ می‌زند انبساط پیدا می‌کند و به دیواره‌ها فشار آورده و آسفالت را خرد می‌کند.