تاریخ انتشار: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰

کأس‌العدل اولین و ساده‌ترین اثر از 100 اثر خارق‌العاده‌ای است که برادران بنوموسی، از برجسته‌ترین‌ دانشمندان‌ و مهندسان‌ ایرانی‌ قرن‌ سوم‌ هجری، در کتاب‌شان با عنوان «كتابُ الحيل» معرفی می‌کنند. شیوۀ کار این اثر بسیار شبیه به سیفون‌های امروزی است.

ساختار این اثر شبیه به جام است و در آن دو لوله استوانه‌ایی هم‌مرکز تعبیه شده. لولۀ درونی به کف ظرف، که سوراخ است، متصل می‌شود و به محیط بیرون از جام راه دارد. یک سر لولۀ بیرونی بسته است و به شکل وارونه بر لولۀ درونی گذاشته می‌شود، به گونه‌ای که سر بستۀ آن رو به دهانۀ جام است و با کمی فاصله از دهانه لولۀ درونی می‌ایستد. دهانۀ لولۀ بیرونی به کف جام چسبیده نیست و کمی با کف جام فاصله دارد.

اگر مايعي را در اين جام بریزیم، تا وقتی سطح مایع از دهانۀ لولۀ درونی عبور نکرده باشد، مايع در جام مي‌ماند. اما اگر سطح مایع درون جام از دهانۀ لوله درونی بالاتر رود مايع از لوله درونی تخلیه می‌شود. دهانۀ لولۀ درونی همان دهانه خروجی است و بالاتر از کف جام می‌ایستد. ساختارهایی شبیه به کاس‌العدل را در دانش مهندسی امروزین سیفون می‌نامند.