شاه تانتالوس و دخترش در جدول تناوبی

در اسطوره‌های یونانی شاه تانتالوس، پسر خدای یونانیِ زئوس، شخصیت بسیار شروری بود که از فرمان خدایان سرپیچی می‌کرد و خشم آنها را برمی‌انگیخت. یکی از بدترین کارهایش این بود که تصمیم گرفت پسرش را در ضیافت خدایان قربانی کند تا آنها را به‌نوعی آزمایش و تمسخر کند، اما در نهایت خودش به گرسنگی و تشنگیِ ابدی محکوم شد. برای تنبیه او را در حوضچه‌ای از آب گذاشتند که وقتی می‌خواست آب بخورد، خالی می‌شد. بالای سرش هم شاخه‌های یک درخت میوه بود که وقتی می‌خواست میوه بخورد، عقب می‌رفتند.

در سال ۱۸۰۲ میلادی (۱۱۸۰ یا ۱۱۸۱ شمسی)، محققان سوئدی فلزی جدید را از یک کانی به نام «کُلُمبیت» استخراج کردند. این فلز در آزمایش‌های مختلف سرسختی زیادی نشان می‌داد و در هر ماده‌ای که قرار داده می‌شد یا در تماس با آن قرار می‌گرفت، نه حل می‌شد و نه واکنش می‌داد. آن زمان نامگذاریِ عنصرها براساس شخصیت‌ها و موجودات اسطوره‌ای بین دانشمندان مرسوم بود. عنصر «نئوبیم» هم که یک سال قبل از تانتال کشف شده بود، نامش را از «نیوب» گرفته بود که دختر شاه تانتالوس است. اسم این عنصر را هم با الهام از شاه تانتالوس، «تانتال» گذاشتند.

چرا اسم تانتال را از پدرِ نیوب گرفتند؟

نئوبیم و تانتال در کانی‌های طبیعی مثل کلمبیت با هم وجود دارند و خواص‌شان به قدری شبیه است که جدا کردنشان برای دانشمندان بسیار دشوار بود. بعد از کشف تانتال، ۴۴ سال دیگر طول کشید تا با جدا کردن تانتال از نئوبیم، ثابت شود که این دو عنصر واقعاً متفاوت‌اند. با این حال، همان زمان هم نمونه‌ی تانتالِ جداشده ناخالصی داشت. تانتالِ خالص تقریباً صد سال بعد از کشفش، در سال ۱۹۰۳ میلادی (۱۲۸۱ یا ۱۲۸۲ شمسی) تولید شد. جالب است که داستان شاه تانتالوس ریشه‌ی فعل انگلیسیِ to tantalize هم هست که در فارسی به‌معنی «آزار دادن» است. تانتال هم افراد زیادی را آزار داد تا به‌طور خالص تهیه شود!